Rối loạn tiền đình: Hội chứng của nhiều nguyên nhân

Rối loạn tiền đình (RLTĐ) là một hội chứng của nhiều nguyên nhân gây nên chứ không phải là một bệnh. Không ít bệnh nhân nhận được một toa thuốc với chẩn đoán rối loạn tiền đình khi đi khám bệnh vì chóng mặt. Mặc dù khi chẩn đoán RLTĐ tự nó không nói lên được nơi tổn thương và nguyên nhân gây ra. Nó có thể do tổn thương hệ thần kinh, tai, tim mạch, mắt, tâm thần và một số do thuốc. Muốn xác định nguyên nhân RLTĐ người bệnh nên đi khám chuyên khoa tai, mũi, họng, thần kinh. Đôi khi các thầy thuốc chuyên khoa phải làm các xét nghiệm hình ảnh học như chụp X-quang, CT Scanner hoặc phải sử dụng đến cộng hưởng từ (MRI).
Biểu hiện chóng mặt mà bệnh nhân than phiền thường được xếp vào những nhóm sau:
- Chóng mặt (Veltigo): Ảo giác (không có thật) về sự di chuyển của môi trường xung quanh hoặc bản thân, thường là cảm giác xoay tròn hoặc bập bềnh. Các triệu chứng kèm theo như buồn nôn, nôn, đổ mồ hôi, mất cân bằng, và nhìn mờ.. Tổn thương ở con đường thần kinh ngoại biên hoặc trung ương của hệ thống tiền đình.
- Ngất (Syncope presyncope): Cảm giác đe dọa mất ý thức hoặc ngất kèm theo đổ mồ hôi, buồn nôn, nhìn mờ hai mắt thoáng qua. Xảy ra do tưới máu não giảm, gặp trong tụt huyết áp, phản xạ thực vật, rối loạn chức năng tim.
- Mất thăng bằng: Cảm giác không cân bằng, không vững hoặc như say rượu. Xảy ra khi có sự mất đồng bộ các thông tin đi vào từ các cơ quan cảm giác phụ trách định hướng không gian như: tiền đình, tiểu não, cảm giác sâu, mắt, ngoại tháp.
- Chóng mặt không xác định rõ: Cảm giác đầu lâng lâng, nặng hoặc sợ ngã khác với các cảm giác mô tả ở ba phần trên. Ở các người bệnh có các rối loạn cảm xúc khác như: hội chứng tăng thông khí, lo âu, trầm cảm.
Một điều rất quan trọng cần lưu ý là tất cả các dạng chóng mặt đều có thể đẩy người bệnh vào trạng thái lo âu và ngược lại lo âu tự nó cũng gây ra chóng mặt nguyên nhân tâm lý.
Về phương diện thần kinh, chóng mặt gồm bốn nhóm nguyên nhân: 1. Chóng mặt nguyên nhân từ tai; 2. Chóng mặt do rối loạn thần kinh trung ương: tai biến mạch máu não (chiếm l/3), migraine cột sống thân nền (chiếm 15%), những nguyên nhân khác như: động kinh, xơ cứng rải rác...; 3. Chóng mặt do nguyên nhân tâm lý: trạng thái lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ; 4. Chóng mặt không rõ nguyên nhân: được chẩn đoán khi không có bất thường khách quan - thường gặp trong chóng mặt sau chấn thương đầu, hội chứng tăng thông khí, mất cân bằng ở người già.
Tóm lại, để chẩn đoán đúng cái gọi là RLTĐ, cần thiết nhất là phải phân biệt cho được than phiền của bệnh nhân thuộc nhóm nào, thăm khám kỹ các nguyên nhân để tránh bỏ sót các bệnh nguy hiểm. Đặc biệt người bệnh nên đi khám theo các chuyên khoa liên quan.