Theo chân một nhà thầu thi công tại TP. Thủ Đức trực tiếp khảo sát cát san lấp do sà lan từ miền Tây chở lên. Thực tế, toàn là cát pha bùn không thể làm được. Không nằm ngoài dự đoán, sà lan gần 2.000m³ cát san lấp đang thả neo trên con nước lớn chở đầy cát pha bùn đen. Theo người tư vấn giám sát, loại cát có giá 230.000 đồng/m³, tạp chất dưới 20%. Loại cát này thực tế lên đến hơn 50% là bùn, loại này tuyệt đối không dùng đắp nền đường được.
Từ chia sẻ của một nhà thầu thi công đang tham gia dự án Vành đai 3 TP.HCM, liên hệ 3 nhà cung cấp cát san lấp tại Đồng Nai, Tiền Giang và An Giang. Tất cả nhà cung cấp đều báo giá cát san lấp tạp chất dưới 15% có thể dùng đắp nền đường, giá về đến TP.HCM từ 285.000 đồng/m³ trở lên và là giá chưa thuế.
So với thời điểm tháng 10/2023, giá cát san lấp hiện tại cùng loại tiêu chuẩn tăng gần 50%. Vì tham gia cùng lúc nhiều dự án nên sơ bộ nếu mỗi năm sử dụng 1 triệu m³ cát, nhà thầu thi công chắc chắn lỗ 100 tỷ đồng so với thời điểm ký hợp đồng, đại diện một nhà thầu giao thông tại huyện Bình Chánh (TP.HCM) chia sẻ.
Từ chia sẻ của một nhà thầu thi công đang tham gia dự án Vành đai 3 TP.HCM, liên hệ 3 nhà cung cấp cát san lấp tại Đồng Nai, Tiền Giang và An Giang. Tất cả nhà cung cấp đều báo giá cát san lấp tạp chất dưới 15% có thể dùng đắp nền đường, giá về đến TP.HCM từ 285.000 đồng/m³ trở lên và là giá chưa thuế.
So với thời điểm tháng 10/2023, giá cát san lấp hiện tại cùng loại tiêu chuẩn tăng gần 50%. Vì tham gia cùng lúc nhiều dự án nên sơ bộ nếu mỗi năm sử dụng 1 triệu m³ cát, nhà thầu thi công chắc chắn lỗ 100 tỷ đồng so với thời điểm ký hợp đồng, đại diện một nhà thầu giao thông tại huyện Bình Chánh (TP.HCM) chia sẻ.
Ghi nhận tại công trường Vành đai 3 TP.HCM đoạn qua huyện Hóc Môn, sau hơn 7 tháng khởi công, tiến độ tổng thể 4 gói thầu xây lắp đã bị chậm lại do thiếu cát đắp. Dọc tuyến thuộc phạm vi các gói thầu đang thi công, nhiều đoạn đã được cào bóc lớp đất mặt sau đó ngưng chờ cát. Gói thầu xây lắp số 8 gian nan nhất khi mới chỉ đạt khoảng 7% tổng sản lượng. Nhà thầu thi công phải chuyển hướng kéo các mũi thi công phần đường chuyển sang thi công các hạng mục cầu vượt để đeo bám tiến độ chung.
Ông Lê Thanh Tùng, Trưởng ban Điều hành dự án 4, Ban Hạ tầng đô thị TP.HCM cho biết, dự án cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát hiện cần 1,8 triệu m³ cát đắp đường hai bên. Thế nhưng, hiện nhà thầu báo lên vẫn chưa có phương án đảm bảo đủ khối lượng.
Tình trạng giá cát cao, khan hiếm khiến nhiều bãi vật liệu xây dựng chỉ tập trung kinh doanh cát xây thô, cát bê tông thay vì kinh doanh cát san lấp.
Dọc công trường, nhà thầu bổ sung thiết bị, tăng cường thêm công nhân để sớm hoàn thành công đoạn đóng cừ bê tông dự ứng lực dài hàng chục km bờ kênh. Dù vậy, thời điểm phải chuyển tiếp qua hạng mục thi công đường hai bên đã cận kề nhưng khối lượng cát phải gom từ đâu vẫn còn là bài toán chưa giải được.
Theo ông Lê Ngọc Hùng, Phó giám đốc Ban Quản lý các dự án giao thông TP.HCM, nhiều mỏ đang dừng cung cấp hoặc chỉ cung cấp cho các dự án cao tốc trục dọc, trục ngang, các dự án của địa phương. Cả khu vực phía Nam đang triển khai đồng loạt nhiều dự án giao thông lớn nên nguồn cát đắp nền rơi vào tình trạng khan hiếm. Giai đoạn trước, các nhà thầu thi công phụ thuộc vào các mỏ cát lớn tại Đồng Tháp và An Giang. Khi các mỏ này gặp sự cố pháp lý thì không kịp chuyển hướng thay đổi nhà cung cấp.
Hiện, Vành đai 3 TP.HCM cần hơn 9 triệu m³ cát. Riêng trong năm 2024 cần 7 triệu m³ cát, ngay trong quý II này. Mặc dù đã có 3 địa phương cam kết chia sẻ nguồn cát, nhưng các địa phương cũng triển khai nhiều dự án giao thông, có những thời điểm không thể chia sẻ, TP.HCM cần chuẩn bị sẵn sàng phương án khác là sử dụng cát biển. Nếu trước tháng 6 năm nay Bộ GTVT chính thức có công bố quy trình, quy chuẩn về cát biển thi công cao tốc thì TP.HCM sẽ khẩn trương áp dụng cho Vành đai 3.
Trong số các địa phương mà TP.HCM đã làm việc, Đồng Tháp là tỉnh gần như không thể hỗ trợ bởi trong năm nay, có 4 dự án với tổng mức đầu tư khoảng 15.000 tỷ đồng sẽ thi công gồm các dự cao tốc: Cao Lãnh - Lộ Tẻ, Cao Lãnh - An Hữu, Mỹ An - Cao Lãnh, dự án nâng cấp QL30 giai đoạn 3.
Ông Hồ Thanh Phương, Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Đồng Tháp cho biết, trữ lượng trầm tích cát sông trên sông Tiền và sông Hậu ngày càng giảm dần, trong khi quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 chưa được phê duyệt, bao gồm quy hoạch khu vực khai thác cát. Do vậy, tỉnh sẽ tranh thủ các cơ chế đặc thù đối với các mỏ cát để nâng công suất khai thác thêm. Hiện, cả tỉnh chỉ có 12 giấy phép khai thác nên chỉ đáp ứng khoảng 2,7 triệu m³. Đồng Tháp chỉ có thể ưu tiên hàng đầu cho dự án cao tốc theo chỉ đạo của Chính phủ, số lượng còn lại là cung ứng cho các công trình trọng điểm của địa phương.
Tương tự, đại diện Sở TN&MT tỉnh Bến Tre cho biết cũng đang chờ phê duyệt Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và sẽ đưa vào đấu thầu 6 mỏ cát. Nếu 6 mỏ này hoạt động sẽ có khả năng đáp ứng được nguồn cung trên địa bàn tỉnh, việc chia sẻ với các địa phương cũng sẽ khá căn cơ. Cần sớm đưa cát biển vào thay thế một phần cát sông tại các dự án hạ tầng giao thông ven biển hoặc khu vực nhiễm mặn.
Ông Lê Đức Tuân, Phó giám đốc Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận cho biết, đơn vị này đang trực tiếp thí điểm sử dụng cát biển thi công đoạn đường hoàn trả dài khoảng 300m của tỉnh lộ 978 tại dự án thành phần Hậu Giang - Cà Mau. Sau thời gian thử nghiệm thí điểm và tiến hành quan trắc kể từ cuối tháng 3/2023 đến nay, kết quả bước đầu cho thấy các chỉ tiêu cơ lý của mẫu cát biển cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định. Chúng tôi kỳ vọng cát biển sẽ sớm được chấp thuận, cho phép sử dụng đắp nền đường cao tốc trong điều kiện nhiễm mặn tương tự khu vực thí điểm, đưa dự án về đích đúng tiến độ, ông Tuân chia sẻ.
