Bác Tôn-Nguồn cảm hứng sáng tạo nghệ thuật

Cuộc đời của Bác Tôn, một nhà cách mạng lỗi lạc, một nhân cách lớn, luôn là nguồn cảm hứng cho sáng tạo nghệ thuật. Đó là chủ đề buổi họp mặt nhân tưởng niệm 25 năm ngày mất của Chủ tịch Tôn Đức Thắng, do Bảo tàng Tôn Đức Thắng tại TPHCM tổ chức sáng 30-3, với sự tham dự của nhiều nhà hoạt động cách mạng lão thành và nhiều văn nghệ sĩ.

Nhà văn Nguyễn Quang Sáng, tác giả kịch bản của bộ phim truyện nhựa Tổ quốc - tiếng gà trưa (đạo diễn Huy Thành - Giải Văn học Nghệ thuật TPHCM năm 1999), xúc động khi kể lại một chi tiết trong cuộc đời Bác Tôn đã khơi gợi trong anh niềm cảm hứng để hình thành nên kịch bản phim trên. Đó là tiếng gà gáy trưa. Khi ở Pháp, một buổi trưa hè, chợt nghe tiếng gà gáy, Bác nghe như có một sự thôi thúc mãnh liệt phải trở về quê hương. Chi tiết này, Bác Tôn đã kể lại cho một người cháu và người cháu đó lại chơi thân với nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Cùng quê An Giang với Bác nên trong tuổi thơ nhà văn cũng đầy ắp nỗi bồi hồi về tiếng gà gáy trưa bên sông. Anh đã gom góp được khá nhiều chuyện thật về cuộc đời Bác Tôn, như Bác là một người có tính hài hước, khi làm Chủ tịch nước, lâu lâu Bác vác xe đạp chạy vù ra khỏi cổng khiến bảo vệ chạy theo hụt hơi. Bác hay nói đùa: “Đời tao luôn ở tù” (ý nói luôn có lính gác!). Một chi tiết khác cũng thú vị, chứng tỏ trí thông minh, luôn thoát hiểm trong gang tấc là trong thời gian bị tù ở Côn Đảo, khi biết địch định đưa Bác đến một trại biệt giam, Bác thuyết phục vị bác sĩ Tây giả vờ mổ dạ dày rồi may lại. Bệnh nhân theo lệnh bác sĩ không thể di chuyển xa được, vì có thể nguy đến tính mạng nên bọn địch đành bó tay. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng cho biết có rất nhiều chi tiết về Bác Tôn rất thú vị nhưng chưa thể đưa hết vào phim. Tuy vậy hiếm có nhân vật nào như Tôn Đức Thắng, được đi vào cả trong thơ, nhạc, họa, phim...

Điêu khắc gia Trần Thanh Phong là người đã tạc trên mười bức tượng bán thân Bác Tôn, trong đó có bức Tình bạn nổi tiếng, ghi lại tình bạn thân thiết giữa Bác Tôn và Bác Hồ. Tất cả những bức tượng này đều được đặt ở những nơi trang trọng như đền thờ Bác Tôn ở An Giang, đình Bình Đông, Xí nghiệp Đóng tàu Ba Son, Trường Đại học Tôn Đức Thắng, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ,... Ông cho biết cuộc đời Bác Tôn có nhiều khoảnh khắc có thể làm tượng đài. Theo anh, ít ai có đôi mắt “nhìn thấu qua đêm đen”, có thần lực, dịu dàng mà kiên quyết như Bác Tôn.

Trong năm 2005 này, Bảo tàng Tôn Đức Thắng phối hợp cùng Đài Truyền hình VN dàn dựng vở kịch về Bác Tôn của nhà văn, nhà viết kịch - đại tá quân đội Minh Khoa (tác giả Người ven đô), có tên gọi là Bài ca Hắc Hải, cho chương trình Nhà hát Truyền hình, dự định sẽ ra mắt vào dịp sinh nhật Bác Tôn 20-8. Vở kịch do đạo diễn Đoàn Bá dàn dựng, hứa hẹn sẽ khá hoành tráng với số lượng diễn viên trên dưới 50 người. Vở kịch được nhà văn Minh Khoa viết trong 5 năm, nghiên cứu trên hàng chục cuốn sách và tư liệu về Bác, trong đó đặc biệt có phần ghi chép của đảo trưởng Côn Sơn, thiếu tá (ngụy) Nguyễn Văn Vệ.

Nguồn cảm hứng từ cuộc đời và nhân cách của Bác Tôn là vô tận, chỉ tiếc rằng năng lực của nghệ sĩ lại có hạn, vì vậy, những người có mặt trong buổi họp mặt đều cho rằng những tác phẩm nghệ thuật về Tôn Đức Thắng hãy còn ít, chưa tương xứng.