Những năm đầu thập niên 20 của thế kỷ trước, có người thanh niên trẻ của đồng đất Hóc Môn (nay thuộc TPHCM) tốt nghiệp cử nhân luật tại Paris về nước không chịu làm quan mà đi làm báo, ủng hộ các cuộc bãi công của công nhân Ba Son, bãi khóa của học sinh Trường Chasseloup Laubat (nay là Trường THPT Lê Quý Đôn) và các cuộc biểu tình quần chúng ở Bến Nhà Rồng... Đó là nhà báo, nhà trí thức trẻ Nguyễn An Ninh.
Ngày đó, ở Sài Gòn có hai tờ báo tiếng Pháp nổi tiếng là tờ La Cloche Fêlée (Chuông rè) và tờ L’Annam (Nước
Kể về cuộc đời làm báo, lúc 15 tuổi (1915), Nguyễn An Ninh đã nhận làm biên tập cho tờ Courrier Saigonnais.
Năm 1918, ông sang
Đặt chân về nước chưa lâu, tối 25-1-1923, ông đã có buổi diễn thuyết kêu gọi nhân dân mở mang dân trí làm cho dòng giống tráng kiện, mau thoát khỏi cái ách nô lệ...
Những bài báo của ông là những bản án tố cáo chế độ thực dân phong kiến làm bần cùng hóa nhân dân: “Lúc tôi bước vô túp lều thì có người đàn bà đứng lên. Đó là vợ của anh dẫn đường, có vẻ lúng túng, quần áo rách tả tơi, lem luốc dơ dáy, nửa là đàn bà, nửa là quái vật, khuôn mặt cháy nám, hao mòn, biến dạng vì cuộc sống vất vả cơ cực qua – hai con mắt không còn là hai điểm đen tròn nữa, mà đã hóa ra mờ đục, mù lòa, chỉ hơi phân biệt được một cách mơ hồ những đồ vật ở gần" (trang 129-130).
Hoặc một bài báo khác, ông viết: “Trong thế giới loài vật, con mạnh ăn tươi nuốt sống con yếu. Chỉ ở trong những xã hội của loài người, nơi mà tội lỗi lan tràn nhiều nhất thì mới thấy có những biện pháp được đề ra cấm cản sự giết chóc hoặc để binh vực che chở những người yếu thoát khỏi bàn tay những kẻ mạnh. Và ở đó con người bị bắt buộc phải di cư đến những vùng trời khác. Thí dụ ở Paris, lấy chân đá vô mông một con chó thì bị phạt, nhưng khi qua tới một xứ sở xa xôi thì không bị ai hỏi tội hỏi tình gì hết, bởi vì ở cái xứ sở đó, một mạng người giá trị cũng không hơn mạng một con kiến mà trong lúc đi đâu đó mình lỡ đạp chết” (trang 165)...
Vì những bài viết ấy, những buổi diễn thuyết ấy, nhà báo Nguyễn An Ninh đã phải ở nhà lao thực dân 5 lần. Lần thứ năm, ông bị bắt vào ngày 5-10-1939 và cũng là lần cuối cùng. Lần này, Nguyễn An Ninh nhận án 5 năm tù lưu đày Côn Đảo. Ở đây, ông bị hành hạ làm cho kiệt sức và mất trong tù ngày 14-8-1943, hai năm trước khi nước nhà giành được độc lập, hưởng dương 43 tuổi.
Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Trần Văn Giàu nhận xét về Nguyễn An Ninh: “Điều tôi muốn nói là nhân cách của anh trong quan hệ với bạn bè đồng chí, với gia đình vợ con, anh khiêm nhường, hiền từ và nhân hậu. Anh san sẻ bát cơm manh áo, dốc cạn đồng xu cuối cùng cho người khổ hơn anh. Anh nhường từng lon nước, chỗ nằm cho bạn tù. Anh đem cả tình thương, tri thức dìu dắt cho những ai còn lầm lỡ, bất hạnh, kém may mắn hơn anh. Ai đã gặp anh một lần đều yêu kính anh, một nhân cách lớn lắm, một tấm gương sáng ngời cho thời đại này. Tự thân cuộc đời anh đã đẹp, không cần chúng ta phải tô điểm gì thêm. Một con người như vậy không dễ có đâu, bình dị nhưng vĩ đại lắm”.
và quét mã QR
Bình luận (0)