Khoảnh khắc tâm và tài

quocthang

26/05/2012 21:03 GMT+7

Ròng rã gần 3 năm rong ruổi từ Mũi Cà Mau đến địa đầu phía Bắc để ghi vào ống kính hình ảnh 300 “nhân tài đất Việt”, Nguyễn Á đã khiến người xem triển lãm Tâm và tài: Họ là ai? bất ngờ và xúc động

Nguyễn Á cho biết điều quý giá nhất anh nhận được từ triển lãm Tâm và tài: Họ là ai? - vừa diễn ra tại Nhà Văn hóa Thanh niên TPHCM - là mọi người đã đồng cảm, chia sẻ, bù cho những tháng ngày vác máy lang thang cùng số tiền túi bỏ ra không dưới 1 tỉ đồng, âm thầm làm công việc mà nhiều người trước đó cứ ngờ ngợ “không biết Á làm cái gì?”. “Làm sao mà Á có thể làm được những điều cực khổ đến như thế?” - NSND Kim Cương thán phục.

“Bách khoa toàn thư” bằng hình ảnh

Một buổi chiều hiếm hoi được ngồi thư thả trong vườn nhà mình tại Studio Nguyễn Á, quận Bình Thạnh - TPHCM, nhà nhiếp ảnh bộc bạch: “Chín ngày trời đứng ròng rã liên tục thuyết trình cho mọi người nghe về từng bộ ảnh đến mỏi chân rát miệng nhưng cảm giác thật sung sướng, tôi hạnh phúc khi có rất đông người đến xem triển lãm”.

Tâm và tài: Họ là ai? của Nguyễn Á là hình ảnh những gương mặt tài hoa điển hình từ nhiều ngành nghề, lĩnh vực. Mỗi người có riêng một câu chuyện, anh đã đi cùng hành trình của họ từ sân khấu, giảng đường, bệnh viện, thao trường… đến những khoảnh khắc trong cuộc sống đời thường.

Ống kính ghi lại nụ cười và nước mắt, cả những phút giây chỉ thoáng qua trong chuỗi hành động rất đỗi tình cờ mà chính nhân vật cũng chóng quên… Tất cả đã được thu hết vào ống kính của người nghệ sĩ để rồi một ngày được bung tỏa sức sống, làm nên những bức chân dung sống động nhất về từng nhân vật.

Cựu đại sứ Tôn Nữ Thị Ninh, nguyên phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, nhận xét: “Không chỉ nhìn thế giới và con người bằng đôi mắt chuyên nghiệp của nghệ sĩ nhiếp ảnh, Nguyễn Á còn nhìn với ánh sáng và chiều sâu của một trái tim yêu người, yêu đời với khát khao chia sẻ”.

Thật vậy, mỗi nhân vật đều được khắc họa trong những hành trình đi dọc thời gian, qua mưa nắng, trong bất chợt của những khoảnh khắc vô thường hội tụ trên khung ảnh bằng những lát cắt ấn tượng, tinh tế nhất.

GS Ngô Bảo Châu (phải), một trong 300 nhân vật “tâm và tài” cùng tác giả. ẢNH DO NGUYỄN Á CUNG CẤP

Nếu như 3 năm trước, triển lãm về người khuyết tật Họ đã sống như thế! của Nguyễn Á khiến người xem phải khóc vì giá trị sống để lại từ nét đẹp nghị lực của những cuộc đời bất hạnh thì ở triển lãm lần này, anh cũng đã làm không ít người phải rơi nước mắt. Không phải vì nỗi đau mà là nước mắt của ấm áp và đồng cảm.

Những nhân vật của anh, từ giới giải trí cho đến các bác sĩ, doanh nhân…, không ai biết hình ảnh mình sẽ vào tầm ngắm của “tay máy bụi bặm” Nguyễn Á lúc nào. Chỉ đến khi có mặt ở triển lãm, họ mới tận mắt nhìn thấy chính mình trên dung nhan thời gian, là cả một hành trình trong muôn mặt cuộc sống.

“Khi thực hiện dự án này, tôi biết các nhân vật không cần chuyện mình làm đâu nên phải ráng âm thầm, từ từ để mọi người hiểu. Đây là nghề của chịu đựng mà, nhân vật không cần mình thì mình mới có thể thành công. Nhân vật của tôi khóc vì xúc động, tôi cũng khóc. Nước mắt hạnh phúc cũng có giá trị của riêng nó. Với tôi, như vậy đã là quá đủ, cho mình thêm điểm tựa niềm tin để thực hiện tiếp những dự án” - Nguyễn Á tâm sự.

Ba năm trước, Nguyễn Á bất chấp khó khăn, say sưa với dự án Họ đã sống như thế! thế nào thì giờ đây, anh vẫn còn đó sự hứng khởi, niềm tin và rung cảm vẫn đầy tràn.

Nguyễn Á cứ mải mê đi chinh phục bầu trời của thế giới nghệ thuật ánh sáng - nơi mà tác phẩm nào anh để lại cũng lung linh, ý nghĩa. Nhà thơ Nguyễn Duy đánh giá: “Bộ ảnh Tâm và tài: Họ là ai? như một bộ “bách khoa toàn thư” bằng hình ảnh về xã hội. Một công trình quý hiếm cần được bảo tồn cho hôm nay và mai sau”.

“Ai mà nghĩ hắn làm nghệ thuật!”

Tại buổi khai mạc triển lãm, Nguyễn Á đã gửi lời xin lỗi chân tình đến những người “tâm và tài” chưa có mặt trong bộ ảnh lần này và hứa hẹn sẽ tiếp tục cuộc hành trình phần 2, đi tìm “tâm và tài” trên khắp mọi nẻo đường đất nước. Anh cũng ấp ủ một đề tài thao thức về biển đảo Việt Nam. “Tôi đã có dịp ra nhà giàn DK1 và quần đảo Trường Sa. Chỉ cần thêm một năm nữa đi dọc đất nước là tôi có thể chụp được bộ ảnh về di sản, thắng cảnh thiên nhiên lẫn các ngành nghề thủy hải sản rồi” - Nguyễn Á tiết lộ.

Cứ mải miết lao theo những dự án vất vả, Nguyễn Á không thấy mệt mỏi sao? “Không! Càng làm, tôi càng thấy mình sung sức, muốn thực hiện nhiều thêm nữa. Tôi đang ở độ tuổi chín muồi nhất về cảm xúc, đủ chín chắn, sâu lắng để chiêm nghiệm, đủ hiểu đến tận cùng những giá trị của cuộc sống và hơn hết là hiểu bản thân mình muốn làm được điều gì” - anh quả quyết.

Nguyễn Á cho rằng những chuyến “lặn lội âm thầm” dù đôi lúc khổ nhọc nhưng chưa bao giờ anh đơn độc, xung quanh luôn có những nhân vật. Ghi khắc lại những khoảnh khắc của các bậc tài nhân cũng chính là cách anh học được những giá trị sống từ họ, nối dài thêm ký ức bằng những câu chuyện không thể nào quên. Chẳng hạn, câu chuyện về cố NSND Y Moan, hình ảnh của giọng hát đại ngàn còn sừng sững đó như một dấu lặng trong trái tim chàng nghệ sĩ nhiếp ảnh.

“Tôi đã theo chân Y Moan, chụp cho anh từ rất nhiều năm. Y Moan hay đùa rằng tôi có cái đầu tóc quăn giống anh nên coi tôi như thằng em trai thân tình. Tôi chụp Y Moan từ live show cuối cùng đến những khoảnh khắc trên giường bệnh rồi đám tang anh.

Hình ảnh cố NSND Y Moan qua ống kính của Nguyễn Á. ẢNH TRƯNG BÀY TẠI TRIỂN LÃM

Có những lúc đưa máy lên nhưng cứ nghèn nghẹn không chụp được, tôi hiểu rằng đó không chỉ là công việc mà còn là ghi lại những hình ảnh quý giá sau cùng của một giọng hát sẽ còn sống mãi” - Nguyễn Á nhớ lại. Tấm lòng đó, những rung cảm sâu sắc đó đã được chuyển tải trong bộ ảnh khiến người xem phải lặng đi vì bức chân dung trọn vẹn cuộc đời NSND Y Moan.

Nhiều người nói dấu chân của Nguyễn Á đi đến đâu thì ai cũng phải nhớ. Họ nhớ cái cách anh tiếp cận nhân vật, cách anh một mình đăm đắm với từng góc máy, cả sự nhiệt tình, tận tụy không quản xa xôi, gian khổ. Lúc cần, anh cũng hóa thân làm giáo viên để có thể ra vào Viện Toán chụp ảnh GS Ngô Bảo Châu, hay nghiêm túc chỉn chu khi chụp ảnh lãnh đạo nhưng thường thì mọi người đều quen với hình ảnh “tóc quăn, bụi bặm, tự nhiên, chân thành” của Nguyễn Á.

Bà Nguyễn Thị Kim, mẹ của 2 nhân vật trong triển lãm ảnh Họ đã sống như thế! được Nguyễn Á mời vào dự triển lãm Tâm và tài: Họ là ai?, kể: “Hắn về nhà tôi ở Hà Tĩnh. Trông hắn ai mà nghĩ đó là người làm nghệ thuật gì, mặc cái quần te tua bạc phếch, vai đeo ba lô to đùng tới ngồi trước hiên nhà, hỏi xin chụp ảnh. Hắn mà chụp thì lúc nào cũng có đủ kiểu chọc cả nhà cười”.

Trên tất cả, chính là tấm lòng Nguyễn Á đã dành trọn cho nghệ thuật ánh sáng và các dự án. Bất chấp những khoảng cách, khó khăn từ nhân vật, anh đều có thể thuyết phục họ bằng chính nhiệt huyết và tấm lòng của mình.

Nguyễn Á đã thuyết phục được Đức Hồng y Phạm Minh Mẫn - người từ chối rất nhiều phóng viên nước ngoài vì quá bận nhưng đồng ý cung cấp lịch trình làm việc cho anh - chỉ vì câu trả lời về mục đích chụp ảnh: “Con làm điều này không phải cho mình, cũng không phải cho Đức Hồng y mà cho tất cả những người Việt Nam, với thông điệp rằng đây là những tấm gương để mọi người học hỏi”.

Triển lãm ảnh vinh danh tâm và tài của 300 nhân vật thuộc đủ các lĩnh vực, ngành nghề của Nguyễn Á đã kết thúc nhưng dư âm và giá trị của dự án ý nghĩa này vẫn sẽ còn lan tỏa.

Tâm và tài của nhà nhiếp ảnh

Chia sẻ trong sổ lưu niệm, NSƯT Thành Lộc viết: “Tâm và tài tại cuộc triển lãm ảnh lần này, người trước tiên phải chính là Nguyễn Á”.

GS Trần Văn Khê, một người thầy khả kính mà Nguyễn Á bảo rằng anh đã học được rất nhiều điều từ cách sống “chỉ biết cho đi” của ông, cũng dành những lời khen ngợi chân tình: “Tôi phải phục ý chí của Nguyễn Á, đã dự định làm một việc gì là đi đến nơi, về đến chốn, bất chấp những nghịch cảnh có thể xảy ra.

Tôi đã có dịp xem tập ảnh Họ đã sống như thế! của Nguyễn Á, hiểu được những đau khổ khôn lường và lòng dũng cảm vô bờ bến của những người khuyết tật. Nay lại thêm một lần nữa, tôi bất ngờ và xúc động với triển lãm Tâm và tài: Họ là ai? Kể làm sao hết bao nhiêu thời gian, công sức, tiền bạc của người nghệ sĩ trong dự án này.

Thật ra, người không có mặt trong những bức ảnh tại triển lãm nhưng rất xứng đáng một nhân vật của “tâm và tài” chính là Nguyễn Á.

Có khen mấy cũng không hết lời nên tôi chỉ mong cháu sẽ tiếp tục dùng tâm và tài để làm cho đời thêm đẹp, người thêm đẹp”.